یکی از بحث های پرتکرار از زمان آغاز به کار دولت پزشکیان، افزایش قیمت بنزین بوده است. اما آیا جامعه آمادگی لازم برای این افزایش قیمت را دارد؟
با روی کار آمدن دولت چهاردهم با شعار وفاق ملی، انتظار می رود اصلاحات مهمی را در جهت پیشرفت کشور شاهد باشیم. دولت ظاهرا اصلاح طلب پزشکیان قرار است مدیریت کشور را در شرایط حساس فعلی انجام دهد و از چالش های تحریم، ناترازی های انرژی و … گذر کند. اما یکی از بحث های مهم و پرتکرار در فضای اقتصادی سیاسی کشور در سال های اخیر بحث افزایش قیمت بنزین بوده است. پیش تر در دولت شهید رئیسی هم عنوان شده بود که دولت ضرر هنگفتی را از قیمت پایین بنزین متحمل می شود و حالا هم با روی کار آمدن مسعود پزشکیان، زمزمه های افزایش قیمت بنزین پر تکرار تر شده است و ایشان و یا باقی مسئولین بالارتبه دولت در مورد قیمت غیر منطقی بنزین صحبت می کنند. اما آیا فضای اقتصادی جامعه حالا پذیرای افزایش قیمت بنزین شده است؟ در ادامه سعی می کنیم این پرسش مهم را پاسخ دهیم.
تورم ناشی از افرایش قیمت بنزین
بنزین به عنوان یک عامل مهم در قیمت گذاری های بسیاری دخیل است. وقتی افزایش قیمت بنزین را داشته باشیم پس از آن قطعا افزایش تعرفه های حمل و نقل را شاهد خواهیم بود و این افزایش قیمت به صورت زنجیروار به تمامی قیمت های مربوط و یا بعضی مواقع نامربوط سرایت می کند. نکته مهم این است که مردم ایران به خوبی تاثیر تغییر نرخ بنزین بر باقی قیمت ها دریافته اند و همین باعث شد تا پس از افزایش قیمت بنزین در سال ۱۳۹۸، اعتراضات گسترده را شاهد باشیم.
دقت داشته باشید که مردم ایران در سال های اخیر بار تورم بسیار سنگینی را تحمل کرده اند و در بحران های مختلف نجابت به خرج داده اند. بر همین اساس به نظر می رسد پس از تحمل این بار سنگین تورمی در سال های اخیر مردم دیگر تاب آوری افزایش قیمت بنزین را نداشته باشند.
قیاس مع الفارق دلار و ریال توسط دولتی ها
محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهور در آیین تکریم و معارفه وزیر نفت گفت : «کدام عقل سلیمی می گوید بنزین را با دلار وارد کنیم و لیتری ۱۵۰۰ تومان به مردم بفروشیم؟» این اظهار نظر در نگاهی سطحی، اول منطقی به نظر می رسد اما دقیق تر که به داستان نگاه کنیم متوجه یک قیاس مع الفارق در این موضوع می شویم. در پاسخ به معاون اول رئیس جمهور باید گفت که آیا درآمد مردم در ایران دلاری حساب می شود؟ آیا سیستم اقتصادی و قیمت گذاری در ایران شبیه به کشور های دیگر است که قیمت بنزین شبیه به آن ها باشد؟ اصلا به چه اساسی می توان قیمت دلاری حامل انرژی را برای مردم چرتکه اندازی کرد؟
بیایید موضوع را با یک مثال ساده تر کنیم. ری را به عنوان جدیدترین محصول ملی به زودی به بازار می آید. این خودرو در کارخانه قیمتی معادل یک میلیارد و ۱۳۰ میلیون را دارد و پیش بینی می شود در بازار قیمتی در محدوده ۱.۴ تا ۱.۵ میلیارد را داشته باشد. با توجه به کسری تولید در سال های اخیر، قیمت واقعی محصول را باید در بازار شناسایی کنیم و نه کارخانه. بر این اساس مشتری باید برای خرید یک کراس اوور ایرانی معادل ۲۵ هزار دلار هزینه کند. این در حالی است که با همین مبلغ می توان در کشور هایی با اقتصاد آزاد خودروهای به مراتب بهتری را خریداری کرد. حتی با مبلغی کمتر از این می توان خودروهای چینی و پر آپشن تری را در بازارهای مختلف خرید. پس ما با بازاری انحصاری طرف هستیم که محصولات مونتاژی و وارداتی آن با تعرفه های سنگین به بازار می آیند و محصولات داخلی هم به دلیل کسری تولید، قیمت نجومی پیدا کرده اند. حالا در چنین بازاری معاون اول رئیس جمهور قیمت بنزین را برای مردم دلاری حساب می کند. دقت کنید این تنها یک مثال ساده و خودرویی بود که بتوان درک درست تری از شرایط اقتصادی در ایران داشت. احتمالا در تمامی حوزه های مرتبط با بنزین می توان مثال هایی یافت که این اشتباه دولتی ها را ملموس کند.
افزایش قیمت بنزین؟ شاید زمانی دیگر…
نمی توان این موضوع را منکر شد که قیمت بنزین در ایران با هر منطقی پایین است اما شرایط کشور و جامعه اصلا شرایط عادی ای نیست. تحریم های همه جانبه باعث شده تا اقتصاد کشور بیش از هر زمان دیگری شکننده باشد و تورم در سال های اخیر به بالاترین میزان تاریخی خود رسیده است. بر همین اساس افزایش قیمت بنزین می تواند اشتباه ترین تصمیم ممکن در زمان فعلی باشد. به نظر می رسد حداقل حالا زمان مناسبی برای این کار نیست و دولت ابتدا باید گشایش هایی را در حوزه های مختلف به مردم نشان دهد تا همراهی آن ها را در هر افزایش قیمتی داشته باشد.
