مقایسه صنایع نظامی و صنعت خودروسازی ایران
صنایع نظامی و صنعت خودروسازی ایران از دیرباز مورد مقایسه مردم و دولتمردان بوده‌اند. در این مطلب به بررسی و مقایسه این دو صنعت پرداخته‌ایم.
با گذشت چندین دهه از فعالیت خودروسازان داخلی، این صنعت با رویدادهای متعددی مواجه شده، اما متأسفانه پیشرفت چشم‌گیری نداشته است. در مقابل، صنایع نظامی کشور پیشرفت‌های قابل توجهی داشته‌اند و می‌توان گفت صنعت نظامی ایران در منطقه خاورمیانه سرآمد است. نکته مهم این است که هر دو صنعت، حکومتی بوده و همواره توسط مردم و مسئولین مقایسه شده‌اند. سوال اصلی این است: چرا صنایع نظامی پیشرفت کرده‌اند اما صنعت خودروسازی رشد قابل ملاحظه‌ای نداشته و حتی گاهی دچار پسرفت شده است؟ هدف این مطلب پاسخ به این سوال مهم است.
هدف‌گذاری صحیح و سیاستی یکنواخت
نخست باید سیستم و رویه هر کدام از این صنایع را بررسی کنیم. یکی از دلایل پیشرفت صنایع نظامی، داشتن رویکرد ثابت و هدف مشخص است که دچار تغییر نشده است. اما صنعت خودروسازی با تغییر دولت‌ها و مدیران، همواره دچار تغییرات سلیقه‌ای و رویکردهای ناپایدار بوده است. به عنوان مثال، دولتی واردات را ممنوع می‌کند و دولتی دیگر آن را مجاز می‌داند. وزیری به برقی‌سازی علاقه دارد، در حالی که وزیر دیگری آن را مناسب نمی‌داند. این تغییرات و سلیقه‌های متفاوت، باعث ایجاد یک سیستم آشفته و ناپایدار در صنعت خودروسازی شده است.
بودجه و سرمایه‌های کلان
یکی دیگر از عوامل پیشرفت صنایع نظامی، بودجه بالایی است که به این صنعت اختصاص داده می‌شود. صنایع نظامی به عنوان یکی از صنایع حیاتی کشور، از حمایت مالی قابل توجهی برخوردار است. اما در مقابل، صنعت خودروسازی داخلی با مشکلات مالی زیادی دست و پنجه نرم می‌کند و حمایتی که از صنایع دفاعی می‌شود، در صنعت خودروسازی دیده نمی‌شود. سیاست‌های چند سال اخیر نیز باعث شده که صنعت خودروسازی به صنعتی زیان‌بار تبدیل شود، در حالی که صنایع نظامی با موانعی نظیر قیمت‌گذاری دستوری و استانداردهای سخت‌گیرانه مواجه نیستند.
عدم مواجهه با عامه مردم
نکته دیگر در مقایسه این دو صنعت این است که صنایع نظامی مستقیماً با متقاضیان عام و مردم عادی سر و کار ندارند، در نتیجه اعتراضات گسترده‌ای علیه آن‌ها صورت نمی‌گیرد.
استفاده از فرصت‌ها
یکی دیگر از عوامل پیشرفت صنایع نظامی، استفاده صحیح از منابع و سرمایه‌های انسانی داخلی است. این صنعت در سال‌های اخیر نیروهای کارآمد و نخبگان را شناسایی و جذب کرده است، در حالی که در صنعت خودروسازی این فرآیند با موانع زیادی همراه است.
همکاری با کشورهای مختلف
در نهایت، همکاری صنایع نظامی با کشورهایی مانند چین و روسیه، به انتقال تجربه و تکنولوژی کمک کرده است. اما تحریم‌ها مانع از همکاری مؤثر خودروسازان داخلی با شرکت‌های خارجی شده و همین همکاری‌های محدود نیز تأثیر چندانی در پیشرفت این صنعت نداشته است. برخلاف صنایع نظامی، خودروسازان داخلی با نوسانات ارزی و مشکلات دیگر دست و پنجه نرم می‌کنند.
آیا این مقایسه درست است؟
در پایان، باید پرسید که آیا مقایسه صنایع نظامی و خودروسازی درست است؟ با توجه به تفاوت‌های اساسی میان این دو صنعت، پاسخ منفی است. اصول این دو صنعت با یکدیگر تفاوت دارد و حتی اگر مسئولین صنایع نظامی عهده‌دار صنعت خودروسازی شوند، با این رویه بعید است که تغییری حاصل شود.
برای بهبود صنعت خودروسازی چه باید کرد؟
برای ایجاد تغییرات اساسی در صنعت خودروسازی کشور، باید سیاست‌های این صنعت تغییر کند و برنامه‌ریزی‌ها در راستای اهداف مشخص و معین صورت گیرد. مشکل اصلی صنعت خودروسازی دولتی و حکومتی بودن آن است که باعث دخالت دولت در سیاست‌های این صنعت می‌شود. یکی از راه‌حل‌های این مشکل، خصوصی‌سازی خودروسازان دولتی است.
همان‌طور که مشاهده می‌شود، خودروسازان خصوصی با وجود تولید کمتر، توانسته‌اند محصولات با کیفیت‌تری عرضه کنند. با این حال، خصوصی‌سازی به تنهایی کافی نیست و نیازمند همکاری نهادهای مختلف حکومتی است. همچنین، همکاری خودروسازان داخلی با شرکت‌های بین‌المللی و انتقال تکنولوژی می‌تواند به بهبود این صنعت کمک کند که این امر نیز مستلزم رفع تحریم‌هاست.
