صنعت خودرو یکی از صنایع کشور به حساب می‌آید که از اهمیت بسزایی در اقتصاد ملی برخوردار است و همواره موضوعات چالشی در این صنعت وجود دارد و مطرح می‌شود. یکی از این موضوعات چالش‌برانگیز، بحث انحصار یا عدم انحصار در صنعت خودرو است.
بر اساس اینکه تلقی عمومی بر این است که این صنعت انحصاری است، قیمت‌گذاری خودروهای پر‌تیراژ داخلی که به نوعی تولید آن‌ها انحصاری محسوب می‌شود به شورای رقابت واگذار شده است. این در حالی است که همواره وزارت صنعت و خودروسازان بر این امر تاکید می‌کنند که قیمت خودرو انحصاری نیست و باید مانند گذشته در حاشیه بازار تعیین شود.
بر همین اساس طی سال گذشته محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت طی نامه‌ای به شورای اقتصاد، خواستار خروج خودرو از شمول قیمت‌گذاری شورای رقابت شد و در این نامه دلایل و مستندات خود را در این رابطه ارائه کرد.
این در حالی است که رضا شیوا، رئیس شورای رقابت می‌گوید: «کسانی‌که می‌گویند چون در هیچ کشوری خودرو از سوی دولت قیمت‌گذاری نمی‌شود، بنابراین در ایران نیز نباید این کار صورت گیرد، عوام فریبی می‌کنند و افراد به جای مصاحبه باید مستندات و دلایل منطقی خود مبنی بر اینکه بازار خودرو انحصاری نیست، ارائه کنند و در صورتی‌که این دلایل درست باشد، شورای رقابت از قیمت‌گذاری خودرو خارج می‌شود.»
آیا خودروسازان در سال جدید درخواستی برای افزایش قیمت خودرو به شورای رقابت ارائه کرده‌اند؟
خیر.
روال کار در شورای رقابت برای تعیین قیمت خودرو در هر سال چگونه است؟
روال کار این است که شورای رقابت آمار اقتصادی را از بانک مرکزی دریافت می‌کند و با توجه به اینکه این آمارها تا پایان سال گذشته استخراج شده است، ما هنوز این آمارها را از بانک مرکزی دریافت نکرده‌ایم و این کار تا حدی زمان‌بر است و به محض دریافت آن‌ها، آمارها در شورای رقابت مورد تحلیل و ارزیابی قرار می‌گیرد و آن‌ها آنالیز می‌شوند و در صورتی‌که درخواست افزایش قیمت خودرو با شورای رقابت ارائه شود، آن زمان موضوع افزایش قیمت خودرو مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
سال گذشته وزیر صنعت، معدن و تجارت طی درخواستی از شورای اقتصاد خواستار خروج خودرو از شمول قیمت‌گذاری شورای رقابت شد و در نامه‌ای مستندات خود را درباره انحصاری نبودن صنعت خودروی ایران اعلام کرد.
تحلیل‌تان به‌عنوان رئیس نهادی که وظیفه تشخیص انحصاری بودن یا نبودن صنایع و کالاهای مختلف در کشور را اعلام می‌کند، چیست؟
در حال حاضر دیگر حرف زدن فایده ندارد و هر شخصی که می‌خواهد در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی یا هر حوزه دیگری به اظهار نظر کارشناسی بپردازد، باید در آن زمینه مستدل صحبت کند. اگر کسی فکر می‌کند آن گروه از خودروهایی که شورای رقابت اعلام کرده، انحصاری در تولیدشان نیست، استدلالات خود را مطرح کند.
در صورتی‌که آنالیز آن شخص صحیح بود، آن خودرو از شمول قیمت‌گذاری شورای رقابت خارج می‌شود، در غیر این صورت شورای رقابت پاسخ‌های قانع‌کننده‌ای در رابطه با انحصاری بودن تولید خودرو در برخی مدل‌ها و خودروها دارد که آن‌ها را بازگو خواهد کرد. ذکر این نکته ضروری است که بدنه کارشناسی خبره و توانمندی در شورای رقابت مسئولیت آنالیز قیمتی خودروها را برعهده دارد.
آیا شورای رقابت اصراری بر ادامه قیمت‌گذاری در صنعت خودرو دارد؟
شورای رقابت هیچ اصراری ندارد در بازارهایی که رقابتی است و هیچ‌گونه انحصاری در آن وجود ندارد، ورود کند. به بیان دیگر تلاش ما در شورای رقابت بر این اصل استوار است که تمام بازارها را به سمت رقابتی شدن کامل سوق دهیم. ذکر این نکته ضروری است که ما مخالف قیمت‌گذاری و هر عملی هستیم که فعالیت تولیدکنندگان کشورمان را محدود کند.
کسانی‌که اعلام می‌کنند بازار خودرو انحصاری نیست و رقابتی است، چگونه باید این حرف خود را به شورای رقابت منتقل کنند؟
اگر کسانی بر اساس منطق و از طریق درست بتوانند اثبات کنند که بازار خودرو انحصاری نیست، شورای رقابت آماده شنیدن نظرات کارشناسی آن‌هاست. اگر مدعی هستند در گروهی از خودروهایی که شورای رقابت قیمت‌گذاری می‌کند، انحصار تولید وجود دارد و رقبایی برای این دسته از خودروها سراغ دارند که شورای رقابت آن‌ها را ندیده است و با وجود این رقبا دیگر انحصاری وجود ندارد، مستندات و استدلالات خود را ارائه دهند.
در بین منتقدان قیمت‌گذاری خودرو در شورای رقابت، کسانی هستند که معتقدند با توجه به اینکه در هیچ کشوری خودرو قیمت‌گذاری نمی‌شود، در کشورمان هم نباید خودرو در شمول قیمت‌گذاری شورای رقابت قرار بگیرد، واکنش شما به سخنان این افراد چیست؟
برخی افراد با رسانه‌ها مصاحبه می‌کنند و می‌گویند در هیچ کجای دنیا خودرو به وسیله دولت قیمت‌گذاری نمی‌شود، در جواب چنین افرادی باید گفت نمونه مدل اقتصادی که در کشورمان حکم‌فرماست، در هیچ کشور دیگری وجود ندارد و انجام دادن چنین مقایسه‌هایی با هدف منحرف کردن افکار عمومی از موضوع اصلی صورت می‌گیرد.
موضع شما نسبت به افرادی که چنین مقایسه‌هایی را انجام می‌دهند، چیست؟
اینکه عده‌ای می‌گویند چون در هیچ اقتصادی خودرو قیمت‌گذاری نمی‌شود، پس در نتیجه خودرو نیز در اقتصاد کشور قیمت‌گذاری نشود، حرف درستی نیست. اقتصاد ایران با اقتصاد سایر کشورها متفاوت است، همچنین ساختار‌ها نیز تفاوت بسیار زیادی دارد.
در مورد درخواست وزیر صنعت از شورای اقتصاد مبنی بر اینکه خودرو از شمول قیمت‌گذاری شورای رقابت خارج و قیمت آن در حاشیه بازار تعیین شود، فرجام آن درخواست به کجا انجامید؟
در مورد دلایلی که وزیر صنعت اعلام کرد بر اساس این دلایل بازار خودرو انحصاری نیست، کافی نبود و آن درخواست در شورای اقتصاد منتفی و سپس طی سال گذشته قیمت‌گذاری خودرو در شورای رقابت انجام شد. این موضوع قدیمی است و باید دید موضع جدید وزیر صنعت در قبال این موضوع چیست.
